Groningen - Brouwerij De Gekroonde Paauw / W.Keizer &Co 1811-1906

Hoge der A - Groningen
Hoge der A 27 - Groningen - Het zesde pand van links - foto © Harry Pinkster 2021.

De
De Gekroonde Paauw geel gearceerd
Kaart Haubois 1647 Groninger Archief
Brouwerij de Gekroonde Pauw mag je rustig de rode draad van de Groningse bierhistorie noemen. In het pand waar al in de 17e eeuw werd gebrouwen is niet veel meer terug te vinden dat verwijst naar deze langdurige biergeschiedenis. Maar toch... met dit verhaal begint eigenlijk ook de bierhistorie van Groningse bekendste brouwerij, brouwerij Keizer Barbarossa. En daarmee verdient de Gekroonde Paauw ook een eigen plek in dit historisch overzicht van Groningse brouwerijen.

Het begin en eindjaar van de brouwerij is moeilijk te bepalen, de eerste jaren werd er in de stukken die ik terug heb kunnen vinden nog niet echt een brouwerijnaam genoemd. Destijds werd er vooral verwezen naar de naam van de brouwer.
Wel duidelijk is dat er al vanaf het midden van de 17e eeuw bier werd gebrouwen in of achter het pand aan de Hoger der A in Groningen. Het is dan ook niet vreemd dat je ook hier op de kaart van Haubois uit 1647 houten hevels ziet waarmee het water uit de der A werd overgeheveld naar achterliggende panden om er bier mee te brouwen.

De naam "de Gekroonde Paauw" werd ook pas gebruikt ruim nadat in 1811 de brouwerij werd overgenomen door Coenraad van Valkenburg. Hij werd in 1811 eigenaar van de brouwerij nadat hij trouwde met de dochter van CM van Bolhuis. Zij bestierde de brouwerij kortstondig met Hindrik Engelhard wat blijkt uit een advertentie in de Groninger Courant van 03-05-1808. Haar vader Copius Metting van Bolhuis was voormalig brouwer in dit pand en hij werd in 1770 eigenaar en brouwer van de brouwerij.

Advertentie
Advertentie overname brouwerij
Groninger Courant 03-05-1808
Coenraad van Valkenburg werd brouwer door het huwelijk met Copia Johanna Bolhuis en in de begin jaren moet hij erg begaan zijn met de brouwerij. In een aantal advertenties in de Groninger Courant werd gevraagd om de "ledige vaten" terug te bezorgen bij de brouwerij omdat er anders "grote schade en ongryf" aan de brouwerij zou worden toegebracht.

Advertentie
Advertentie verkoop brouwerij
Groninger Courant 24-12-1824

Toch lijkt het erop dat het voor hem niet de meest belangrijke bezigheid was. In de jaren 1821 tot 1826 verschijnen er diverse advertentie is de krant waarbij de brouwerij in eerste instantie te koop, maar later ook te huur wordt aangeboden. Uit die advertenties blijkt ook hoe groot de brouwerij moet zijn geweest, want er werd nogal wat aangeboden; Dat blijkt uit bijgaande advertentie in de Groninger Courant van 24-12-1824 waarin naast het pand aan de der A ook een nieuw pakhuis met "Koornzolders" op de Laan en een woning aan de Laan te koop werden aangeboden. Het lukt blijkbaar niet maar niet om een goede koper te vinden. De verkoop vindt pas plaats nadat Coenraad in 1831 sneuvelt als Luitenant Kolonel bij het korps Groningse jagers. Vanaf dit moment ontstaat er een directe link moet de eerdergenoemde brouwerij "Keizer Barbarossa".

Overname
Advertentie Overname W.Keizer
Groninger Courant 06-07-1832
De Gekroonde Paauw werd in 1832 tijdens een publieke verkoop overgenomen door Willem Keizer. In de hiernaast afgebeelde advertentie uit de Groninger Courant van 06-07-1832 kondigt hij vol trots aan dat hij het bierbrouwen 'heeft' begonnen in de voormalige bierbrouwerij van C. van Valkenburg aan de Hooge Aa in Groningen. Hij twijfelt er niet aan dat hij de geëerde begunstigers ook naar genoegen zal kunnen bedienen.

Overname
Advertentie W.Keizer&Comp
Dragster Courant 06-08-1883
Langzamerhand begint Willem Keizer de naam van de brouwerij aan te passen in Brouwerij Keizer. Uit een advertentie van bijna 50 jaar later in de Dragster Courant van 06-08-1883 blijkt dat op dat moment én de naam De Gekroonde Pauw én de naam W.Keizer&Comp werden gebruikt. De reden van de toevoeging van &comp is gelegen in het feit dat Willem Keizer in 1869 een compagnonschap aan ging met zijn neef Pieter Mees Hzn. Vanaf dat moment dat is de verbinding met de latere brouwerij Keizer Barbarossa ook duidelijk zichtbaar omdat de familie Mees tot aan de sluiting van de brouwerij in 1965 betrokken was bij brouwerij Barbarossa.

H&B
NvhN 31-01-1902
In 1872 houdt Willem Keizer het voor gezien en komt de brouwerij volledig in handen van Peter Mees Hzn.
In 1902 worden de twee zonen van Peter Mees, Hetzerius en Bertus Mees eigenaar van de brouwerij en zij besluiten al snel (in 1906) om te fuseren met de enige nog concurerende brouwerij in de stad Groningen, Brouwerij Barbarossa van Fransz Steinweg. De panden aan de Hoge der Aa en de Laan worden uiteindelijk verkocht en de volledige brouwerij verplaatst naar de nieuwe, gemoderniseeerde, brouwerij aan de Helperkerkstraat in Helpman.

Vermeldingswaardig is nog dat in 1899 in een artikel in de Dragster Courant ook nog steeds werd gesproken over brouwerij de Gekroonde Pauw, firma W.Keizer en co. Het is een alleraardigste beschrijving van hoe het er in de brouwerij aan toeging. Een deel uit dit artikel:

Welnu, de fabriek der firma Keizer en Co is eerst in den jongsten tijd geheel vernieuwd en voorzien van de modernste inrichtingen op het gebied van bierfabrikatie. Natuurlijk Duitsche, maar de nieuwe ketel en de dito stoommachine van 30 paarderkrachten werden toch door de firma EJ Smit en zoon te Hoogezand geleverd. Uit den reusachtigen brouwketel of ketels wordt het bier omhoog gemompt naar de bovenste verdieping van een bijna torenhoog gebouw dat op de Laan staat....
Het hele artikel is hier te lezen.

De advertenties op deze pagina zijn gevonden via Delpher
Ook is gebruik gemaakt van informatie uit het boek Hoger der A van Beno Hofman